Το Βullying (σχολικός εκφοβισμός), είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που απασχολεί όλους μας. Πρόκειται για μια συνεχή συμπεριφορά που αφορά σε προσπάθειες κυριαρχίας και άσκησης εξουσίας σε βάρος άλλου ατόμου. Το bullying είναι συστηματικό, και θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως '' φάσμα '' από τρόπους που πληγώνουν, όπως κοροϊδίες, περιθωριοποίηση, απόσπαση χρημάτων, καταστροφή αντικειμένων καθώς και σωματικές επιθέσεις, χτυπήματα και κλοτσιές.
Κυρίως λοιπόν, αναφερόμαστε σε μια ηθελημένη επιθετική συμπεριφορά σε βάρος ενός παιδιού με χρονική διάρκεια στην οποία τα θύματα είναι δύσκολο να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Τα παιδιά αυτά σιωπούν. Όχι επειδή είναι πραγματικά μόνα αλλά επειδή δεν νιώθουν αποδεκτά, αισθάνονται ανίκανα να αντιδράσουν. Για τους λόγους αυτούς, παρουσιάζουν μια συγκρατημένη επιθετικότητα και συνήθως είναι ευέξαπτα. Τα θύματα δεν καταφέρνουν να μιλήσουν με γονείς ή δασκάλους είτε γιατί έχουν αισθήματα ενοχής, είτε γιατί ντρέπονται. Αυτή η '' καταδιωκτική εμπειρία'' δημιουργεί ένα ανυπόφορο συναίσθημα καταπίεσης, θλίψης, φόβου, αγωνίας και δυσφορίας. Επίσης φοβούνται την τιμωρία γεγονός που τους '' μπλοκάρει'' ώστε να μιλήσουν. Και συνεχίζουν να υποφέρουν. Μάλιστα, δεν είναι λίγες οι φορές που καταλήγουν στην αυτοκτονία. Οι συνέπειες των θυμάτων είναι:
· Άγχος
· Κατάθλιψη
· Χαμηλή αυτοεκτίμηση
· Σχολική άρνηση
· Αυτοκτονικός ιδεασμός
Το προφίλ του '' θύτη'' από την άλλη πλευρά, χαρακτηρίζεται από απαλλαγή των ευθυνών του και του εαυτού του, αποδίδοντας τα αποτελέσματα των πράξεων του σε δικαιολογίες όπως: '' Εγώ το κάνω αυτό για να γελάσουμε'', έχοντας έλλειψη αντίληψης της σοβαρότητας της πράξης που διαπράττει. Επίσης, χαρακτηρίζει το θύμα ως'' αντικείμενο'' άξιο χλευασμού και κοροϊδίας. Οι μορφές βίας του εκφοβισμού διαχωρίζονται σε:
· Λεκτικές (προσβολές, χρήση σεξουαλικών υπονοούμενων, βρίσιμο κ. ο. κ.
· Κοινωνικές: Εκβιασμοί, απειλή σωματικής βίας, απαίτηση χρημάτων, διάδοση φημών που προσβάλλουν την προσωπικότητα του θύματος.
· Ηλεκτρονική: Το διαδίκτυο αποτελεί ένα κόσμο, δίχως όρια. Μέσω κινητού τηλεφώνου υφίστανται απειλές, προσβολές, συκοφαντική δυσφήμιση, δημοσιοποίηση εντελώς προσωπικών δεδομένων, κοινωνική απομόνωση, χλευασμοί.
Γενικότερα αξίζει να σημειωθεί ότι στο Internet υπάρχει μια κακοποιητική συμπεριφορά όπου όλοι νιώθουν το δικαίωμα να εκφραστούν με κατηγορίες και ύβρεις. Το κύριο ερώτημα στο τι κάνουμε για να υπερασπιστούμε τον σχολικό εκφοβισμό, η αποτελεσματική λύση είναι η εξής: Σπάμε τη σιωπή μας. Διαχωρίζοντας φυσικά τα όρια της '' πλάκας'', του '' αστείου'' από την βία που προκαλεί δυσφορία στο άτομο. Το παιδί/έφηβος, χρειάζεται να βρει το θάρρος και να μιλήσει άμεσα.
Οι δε γονείς, πρέπει να έχουν ενσυναίσθηση. Υπάρχουν φορές, που δυστυχώς δεν αναγνωρίζουμε πραγματικά τα παιδιά μας. Κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Είναι απαραίτητο η οικογένεια του θύματος να αποδεκτεί τις ταλαιπωρίες του παιδιού που βιώνει αυτή την κατάσταση, χωρίς να το κρίνει. Κατά αυτό τον τρόπο, διασφαλίζεται μια σχέση εμπιστοσύνης, ώστε το παιδί, να αισθάνεται ελεύθερο να δώσει, αλλά και να λάβει αποδοχή, στήριξη, αγάπη. Βοηθάμε το θύμα να δομήσει θετικές φιλίες, παρακολουθώντας τη χρήση των social media και των κινητών τηλεφώνων και να εργαστούμε για την αυτοεκτίμησή του. Όσον αφορά το σχολικό πλαίσιο κρίνεται απαραίτητο να παρέμβουμε στην ομάδα για να αυξήσουμε τις φιλο-κοινωνικές συμπεριφορές. Να δημιουργήσουμε συχνές παρεμβάσεις ως εκπαιδευτικοί, να υπερτονίζουμε την έννοια της διαφορετικότητας δημιουργώντας και γκρούπ όπου το παιδί θα μπορεί να κοινωνικοποιείται και να νιώθει όμορφα, και όχι απομονωμένο και κοινωνικά αποκλεισμένο. Τέλος, η Ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να βοηθήσει πολύ στην εκμάθηση του να πάψει το παιδί να νιώθει '' θύμα εκφοβισμού'', να αποκτήσει μεγαλύτερη αυτογνωσία, ώστε να αποκτήσει επαρκείς διαπροσωπικές δεξιότητες.
Εν κατακλείδι, η βία δεν είναι αποδεκτή σε οποιαδήποτε μορφή της και εμείς ως γονείς, εκπαιδευτικοί, θεραπευτές οφείλουμε να διδάξουμε στα παιδιά μας ότι τα προσωπικά μας χαρακτηριστικά, μας κάνουν μοναδικούς, ξεχωριστούς και κυρίως ότι ο καθένας από εμάς αξίζει σεβασμο διεκδικώντας τα δικαιώματά του με κύριο γνώμονα την ελευθερία έκφρασης.
Κατερίνα Λ. Κοντογούρη, Κλινική Ψυχολόγος(ΜSc) /Σχολική Ψυχολόγος.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
o Piccoli bulli e cyberbulli (Mικροί εκφοβιστές και κυβερνοεκφοβιστές, μεγαλώνουν.) (Αnna Oliverio Ferraris)
o Bullismo. Le azioni efficaci della scuola.(O εκφοβισμός σε αποτελεσματικές, σχολικές δράσεις). (Ersilia Menesini).
v Προφίλ του θύτη/θύματος και ανάλυση χαρακτηριστικών αυτών, από αποστάγματα γνώσεων και εμπειριών) - Κατερίνα Κοντογούρη (Ψυχολόγος).
'' το παιδί με την κόκκινη γραμμή ''